کنجاله کلزا دامی، محصول جانبی حاصل از فرآیند استخراج روغن از دانه‌های کلزا است که به عنوان یکی از منابع پروتئین گیاهی مهم در خوراک دام ها استفاده می‌شود. در روغن کشی دانه کلزا حدود ۴۰% روغن و ۵۰% تا ۵۸% کنجاله به دست می آید. مقدار پروتئین خام کنجاله کلزا ۳۲ تا ۳۸% است. این محصول به دلیل دارا بودن پروتئین بالا و متعادل بودن اسیدهای آمینه، به عنوان مکمل غذایی در جیره غذایی حیوانات مختلفی از جمله گاوها، گوسفندان، بزها، و طیور به کار می‌رود. کنجاله کلزا به ویژه برای گاوهای شیری و گوشتی بسیار مناسب است، زیرا موجب افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت گوشت می‌شود. همچنین، در تغذیه طیور می‌تواند به بهبود رشد و افزایش تولید تخم‌مرغ کمک کند.
انواع کنجاله کلزا
کنجاله کلزا به دو صورت پرک و پلت تولید و عرضه می شود که هرکدام ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند.
کنجاله کلزا پرک (Flake)
این نوع کنجاله به شکل ورقه‌های نازک و پهن تولید می‌شود. فرآیند تولید پرک شامل فشردن دانه‌های کلزا پس از استخراج روغن است. کنجاله پرک دارای قابلیت هضم بهتر و سرعت جذب بالاتری است، به همین دلیل در تغذیه دام‌هایی مانند گاوهای شیری و گوشتی که نیاز به پروتئین و انرژی بالایی دارند، استفاده می‌شود. معمولاً کنجاله پرک رطوبت کمتری دارد و به دلیل سطح تماس بیشتر، راحت‌تر با سایر اجزای جیره غذایی مخلوط می‌شود.
کنجاله کلزا پلت (Pellet)
کنجاله کلزا پلت پس از فرآیند آسیاب و فشرده‌سازی به صورت گلوله‌های کوچک (پلت) در می‌آید. پلت‌ها نسبت به پرک دارای تراکم بالاتری هستند و فضای کمتری را در حمل و نقل و ذخیره‌سازی اشغال می‌کنند. این ویژگی باعث کاهش هزینه‌های حمل و نقل می‌شود. کنجاله کلزا پلت به دلیل شکل یکدست و اندازه ثابت، در سیستم‌های خودکار تغذیه دام‌ها بهتر قابل اندازه‌گیری و توزیع است.
به طور کلی، انتخاب بین پرک و پلت به نیازهای خاص جیره غذایی دام و شرایط نگهداری و توزیع خوراک بستگی دارد.
مقایسه کنجاله کلزا و کنجاله سویا
میزان انرژی کنجاله کلزا کمتر از کنجاله سویا است و این به دلیل این است که کنجاله کلزا دارای فیبر بالاتر و پروتئین کمتری است. میزان فیبر کنجاله کلزا ۱۲% تا ۱۴% است ولی فیبر کنجاله سویا حدود ۷% است. میزان انرژی قابل متابولیسم کنجاله کلزا ۴/۷ تا ۲/۸ مگاژول در کیلوگرم ماده خشک برای طیور می باشد. از آنجایی که کنجاله کلزا، متیونین و سیستین بیشتر و لیزین کمتری در مقایسه با کنجاله سویا دارد، ترکیب آنها می تواند الگوی اسید آمینه متعادلی ایجاد کند.
خواص کنجاله کلزا دامی
کنجاله کلزا دارای گوگرد، اسید آمینه و انواع ویتامین هاست و کلسترول ندارد. به کار بردن کنجاله کلزا در جیره دام های شیرده باعث افزایش مقدار شیر آنها می شود. در دام های گوشتی هم باعث می شود گوشت آنها را زیاد کند. ضمنا کنجاله کلزا به دلیل داشتن بهترین پروفایل اسید آمینه در بین پروتئین های گیاهی و داشتن قیمت کمتر نسبت به پودر ماهی، می تواند در خوراک آبزیانی مانند گربه ماهی، ماهی قزل آلا و میگو استفاده شود.
قیمت کنجاله کلزا
قیمت کنجاله کلزا در ایران به طور متوسط بین 10,000 تا 20,000 تومان به ازای هر کیلوگرم متغیر است. قیمت‌ها بسته به کیفیت، میزان تقاضا و شرایط بازار متفاوت هستند. کشورهای وارداتی کنجاله کلزا شامل کشورهای مختلف اروپایی، استرالیا و کانادا هستند. این کشورها از تولیدکنندگان بزرگ کلزا در جهان هستند و کنجاله‌های آنها به دلیل کیفیت بالای پروتئین و قابلیت هضم، در بازار ایران محبوبیت دارند. معمولاً کنجاله کلزای وارداتی به دلیل هزینه‌های حمل و نقل و تعرفه‌های گمرکی، قیمت بالاتری نسبت به محصولات داخلی دارد، اما کیفیت بالای آن موجب شده که در برخی موارد توسط دامداران و کارخانه‌های خوراک دام ترجیح داده شود.