قفس پرورش ماهی به عنوان یکی از روش‌های پرکاربرد و سودآور در پرورش ماهی است که در آبهای آزاد مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، ماهیان درون قفس‌هایی که در آب قرار دارند، پرورش می‌یابند. این قفس‌ها معمولاً از موادی مانند فلز یا پلاستیک ساخته می‌شوند و دارای سوراخ‌هایی هستند که آب به آسانی از آنها عبور کند. قفس‌های پرورش ماهی می‌توانند در دریا، رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و استخرهای آب شیرین استفاده شوند. این روش پرورش ماهی باعث می شود تولید ماهی در محیط آزاد صورت بگیرد؛ چراکه ماهی ها در معرض منابع طبیعی هستند و با تغذیه کردن از ترکیبات خوراک آبزیان و طعمه‌های طبیعی خود رشد می‌کنند.
انواع قفس پرورش ماهی
1) قفس پرورش ماهی ثابت : این نوع قفس درواقع یک کیسه توری است که در کف دریا، رودخانه و دریاچه ها توسط تیرک هایی انداخته می شود. قیمت قفس پرورش ماهی ثابت به نسبت سایر قفس ها ارزان تر است. معمولا از این نوع قفس در آب های کم عمق و دارای بستری خوب استفاده می شود.
2) قفس پرورش ماهی شناور : این نوع قفس از توری هایی ساخته شده که با کمک یک چارچوب محکم با بعضا توسط یک حلقه شناور نگه داشته می شوند و از آنجایی که در هر شکل و اندازه ای می توان آنها را ساخت بسیار در زمینه پرورش ماهی کاربردی هستند.
3) قفس پرورش ماهی قابل غوطه وری : این مدل، کیسه های توری با چارچوب محکم نگه داشته می شوند و چون قابلیت غوطه وری دارند، می توانند در عمق های مختلف به کار برده شوند و حتی اگر شرایط آب و هوا هم خوب نباشد، قفس به درون آب غوطه ور می شود.
4) قفس پرورش ماهی غوطه ور : این قفس ها از یکسری جعبه چوبی ساخته شده اند که دارای سوراخ هایی است که آب از بین آنها عبور می کند. این نوع قفس ها با کمک سنگ یا پایه به بستر آب محکم نگه داشته می شوند.
مزایای پرورش ماهی در قفس
1) استفاده بهینه از منابع آبی: قفس پرورش ماهی به کشورها و مناطقی که دسترسی به منابع آبی محدود دارند، امکان می‌دهد تا به صورت موثرتری از این منابع استفاده کنند. در این روش، ماهیان درون قفس‌ها در آبهای طبیعی زندگی می‌کنند و از آبهای آزاد برای تغذیه و رشد استفاده می‌کنند.
2) کاهش آلودگی: با استفاده از قفس پرورش ماهی، می‌توان به کاهش آلودگی آبهای طبیعی ناشی از ضایعات ماهیان پرورشی دست یافت. زیرا ضایعات ماهیان درون قفس در آبهای آزاد تجمع نمی‌یابند و در صورت وجود سیستم تهویه مناسب، به سرعت از قفس خارج می‌شوند.
3) کنترل بهتر بر روی محیط زیست: قفس پرورش ماهی امکان می‌دهد تا به صورت دقیق‌تری بر روی شرایط محیطی مانند دما، pH و کیفیت آب نظارت شود. این امر به کشاورزان اجازه می‌دهد تا شرایط محیطی را برای رشد و توسعه بهینه ماهیان کنترل کنند. همچنین بررسی میزان تغذیه ماهی و سلامت آنها هم راحت تر می شود.
4) افزایش بهره‌وری: قفس پرورش ماهی به کشاورزان امکان می‌دهد تا بهره‌وری بیشتری را در مقایسه با روش‌های سنتی پرورش ماهی داشته باشند. با استفاده از قفس‌ها، ماهیان در آبهای طبیعی رشد می‌کنند و نیاز به تغذیه و تهویه کمتری دارند. همچنین، امکان استفاده از سیستم‌های خودکار تغذیه و نظارت بر روی شرایط محیطی، به کشاورزان اجازه می‌دهد تا به صورت بهینه‌تری ماهیان را پرورش دهند.
معایب پرورش ماهی در قفس
1) تأثیر بر محیط زیست آبهای طبیعی: استفاده از قفس پرورش ماهی ممکن است تأثیری بر محیط زیست آبهای طبیعی داشته باشد. ضایعات ماهیان پرورشی و مصرف آب بیشتر می‌تواند منجر به تغییرات در کیفیت آب و تأثیرات بر روی جانوران و گیاهان زیر آبی شود.
2) خطر بروز بیماری‌ها: در قفس پرورش ماهی، ماهیان در معرض خطر بروز بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف قرار می‌گیرند. به دلیل تماس نزدیک با ماهیان دیگر و شرایط محیطی مشترک، انتقال بیماری‌ها بین ماهیان در قفس‌ها امکان‌پذیر است.
3) وابستگی به شرایط آبی: قفس پرورش ماهی نیاز به شرایط آبی مناسب دارد. در صورتی که شرایط آبی مانند دما، pH و کیفیت آب تغییر کند، ممکن است رشد و توسعه ماهیان تحت تأثیر قرار گیرد و عملکرد پرورش کاهش یابد. بنابراین میزان رشد ماهی ها در قفس وابسته به دمای آب است.
4) هزینه‌های نگهداری و نظارت: قفس پرورش ماهی نیاز به هزینه‌های نگهداری و نظارت دارد. سیستم‌های تهویه، تغذیه و نظارت بر شرایط محیطی نیازمند هزینه‌های مداوم هستند. همچنین، نیاز به کارکنان متخصص برای نظارت و مراقبت از ماهیان نیز هزینه‌های اضافی را به دنبال دارد.
پرورش ماهی خاویاری در قفس
پرورش ماهی خاویاری در قفس به این صورت انجام می‌شود که قفس‌های بزرگی در دریا نصب می‌شوند و ماهیان خاویاری مثل فیل ماهی و اوزون برون در محیطی طبیعی‌تر و آزادتر نسبت به استخر پیش‌ساخته پرورش ماهی داده می‌شوند. این روش به ماهی‌ها اجازه می‌دهد تا در آب دریا که حاوی مواد معدنی طبیعی است، رشد کنند که این بهبود طعم و کیفیت گوشت ماهی را به همراه دارد. پرورش ماهی در قفس های دریایی اغلب بهتر از استفاده از استخرهای پیش‌ساخته است، چون ماهیان در محیط طبیعی‌تری زندگی می‌کنند و شرایط محیطی به گونه‌ای است که رشد بهتری دارند. همچنین، این روش نه تنها کیفیت بالاتری ارائه می‌دهد، بلکه امکان عرضه مستقیم ماهی به بازار و مصرف‌کننده را نیز فراهم می‌کند که این امر به اشتغال‌زایی و کارآفرینی کمک کرده و ارزآوری از طریق صادرات خاویار را نیز به همراه دارد.
پرورش ماهی صبیتی در قفس
ماهی صبیتی، که در جنوب کشور با نام‌هایی مثل جهرو، جاهرو و چندال هم شناخته می‌شود، یکی از ماهی‌های خوشمزه و پرطرفدار است که به روش‌های مختلفی می‌توان آن را پخت. این ماهی در استخرهای خاکی معمولاً در مدت زمان دو سال پرورش می‌یابد. اما در قفس‌های پرورش ماهی که در دریا یا آبهای ساحلی قرار می‌گیرند، دوره پرورش آن کوتاه‌تر و بین ۸ تا ۱۲ ماه است. این روش به دلیل مدیریت بهتر شرایط محیطی، کنترل تغذیه، و کاهش تلفات ناشی از بیماری‌ها و شکارچیان دریایی، بهره‌وری بیشتری دارد.
پرورش ماهی صبیتی در قفس به این صورت است که قفس‌های بزرگ شناور در دریا یا آبهای ساحلی نصب می‌شوند. ماهی‌های جوان در این قفس‌ها قرار داده شده و با غذای مخصوص پرورش یافته تا به سایز تجاری برسند. کنترل کیفیت آب، تهویه مناسب، و استفاده از تغذیه اصولی از جمله مواردی است که در این روش انجام می‌شود تا ماهیان به بهترین کیفیت رشد کنند و سریع‌تر به بازار عرضه شوند. این قفس‌ها در آب شناور بوده و شرایط کنترل شده‌ای برای رشد ماهی‌ها فراهم می‌کنند، که شامل تغذیه مناسب و مدیریت بهینه کیفیت آب است تا ماهی‌ها به سرعت رشد کرده و آماده عرضه به بازار شوند.
پرورش ماهی شوریده در قفس
ماهی شوریده، که جثه نسبتا بزرگی دارد، در بنادر جنوبی کشور صید می‌شود و معمولاً در آبهای کم‌عمق تا عمق ۴۰ متر زندگی می‌کند. این ماهی‌ها در دریا تخم‌ریزی می‌کنند و به رودخانه‌ها نمی‌روند. بهترین روش برای پرورش ماهی شوریده، پرورش ماهی شوریده در قفس است. در این قفس‌ها، ماهی‌ها از مواد طبیعی در دریا تغذیه می‌کنند و در شرایط طبیعی رشد می‌کنند. پرورش ماهی شوریده در قفس، متداول‌ترین روش در جنوب کشور است. برای توسعه این نوع پرورش، سرمایه‌گذاران می‌توانند از تسهیلات صندوق توسعه ملی بهره‌مند شوند. متقاضیان باید به ادارات کل شیلات و نظام مهندسی کشاورزی استان‌های ساحلی مراجعه کنند تا موافقت اصولی دریافت کنند. پس از صدور مجوز، آنها می‌توانند از طریق ادارات کل شیلات، درخواست وام کرده و از تسهیلات بانکی استفاده کنند.
قیمت قفس پرورش ماهی
قیمت تجهیزات پرورش ماهی مانند قفس پرورش ماهی تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله جنس و کیفیت مواد استفاده شده، ظرفیت و اندازه قفس پرورش ماهی، تکنولوژی به کار رفته و ... قرار می‌گیرد. در ادامه به برخی از عوامل تأثیرگذار بر قیمت قفس پرورش ماهی اشاره شده است.
1) جنس و کیفیت مواد استفاده شده
یکی از عوامل اصلی تأثیرگذار بر قیمت قفس پرورش ماهی، جنس و کیفیت موادی است که برای ساخت قفس استفاده می‌شود. قفس‌های ساخته شده از مواد با کیفیت بالا معمولاً قیمت بالاتری دارند. همچنین، استفاده از موادی مانند فولاد ضد زنگ در ساخت قفس می‌تواند قیمت آن را افزایش دهد.
2) ظرفیت و اندازه قفس پرورش ماهی
اندازه و ظرفیت قفس پرورش ماهی نیز بر قیمت آن تأثیرگذار است. قفس‌های بزرگتر و با ظرفیت بیشتر معمولاً قیمت بالاتری دارند. همچنین، قفس‌هایی که قابلیت تنظیم اندازه دارند و می‌توان آنها را به اندازه مورد نیاز تغییر داد، معمولاً قیمت بیشتری دارند.
3) تکنولوژی ساخت قفس
استفاده از تکنولوژی و نوآوری و تجهیزات پیشرفته در ساخت قفس پرورش ماهی می‌تواند قیمت آن را تحت تأثیر قرار دهد. قفس‌هایی که از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند سیستم‌های تهویه، سیستم‌های تغذیه خودکار و سیستم‌های نظارت و کنترل هوشمند استفاده می‌کنند، معمولاً قیمت بالاتری دارند.