کود مرغی یا کود طیور، محصولی است که به‌طور طبیعی از فضولات پرندگان اهلی مانند مرغ‌ها به دست می‌آید و به عنوان یک منبع غنی از مواد مغذی به عنوان خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کود به دلیل داشتن مقادیر بالای نیتروژن، فسفر، پتاسیم، و سایر عناصر غذایی، به‌عنوان کود کشاورزی و همچنین پس از فرآوری به عنوان خوراک دام‌های نشخوارکننده استفاده می‌شود.
استفاده از کود مرغی به عنوان خوراک دام
کود مرغی برای تغذیه برخی از دام‌ها، به‌ویژه نشخوارکنندگان مانند گاوهای پرواری و گوسفندان و ماهی¬ ها، پس از انجام فرآیندهای ویژه در کارخانه‌های فرآوری مورد استفاده قرار می‌گیرد. نشخوارکنندگان می توانند از نیتروژن اوره (اسید اوریک) موجود در کود طیور بهره ببرند. این فرآوری شامل جداسازی ضایعات و مواد اضافی غیر مفید، حذف عوامل بیماری‌زا، و افزودن مواد مغذی دیگر است. در نهایت، این محصول به یک منبع غذایی برای دام تبدیل می‌شود که می‌تواند در جیره غذایی آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد. مقدار مصرف کود مرغی در جیره غذایی دام‌ها باید با دقت تنظیم شود. به‌طور معمول، میزان مصرف نباید از 10 تا 15 درصد جیره روزانه تجاوز کند، زیرا مصرف بیش از حد می‌تواند منجر به مشکلات گوارشی و کاهش کیفیت محصولات دامی شود.
استفاده از کود مرغی برای تغذیه گوسفند
با توجه به اینکه گوسفندان نیز از دسته نشخوارکنندگان هستند، می‌توان از کود مرغی به عنوان یک مکمل غذایی در تغذیه گوسفندان استفاده کرد، اما به شرطی که این کود به‌طور کامل فرآوری و ضدعفونی شده باشد و میزان مصرف آن به‌طور دقیق کنترل شود. سازمان دامپزشکی کشور نیز بیان کرده است که استفاده از بستر مرغ در خوراک دام پایه و اساس علمی دارد و مطالعات مختلفی در خصوص ارزش غذائی آن در دنیا انجام شده است. این اقدام در بسیاری از کشورهای دنیا انجام می‌شود. محصول نهایی که برای خوراک نشخوارکننده مورد استفاده قرارمی گیرد، دیگر کود نیست، بلکه ترکیبی است که مواد مغذی به آن اضافه شده و مخاطرات احتمالی موجود در آن در طول فرآیند تولید از بین رفته است.
ارزش غذایی کود مرغ و طیور
کود مرغی غنی از پروتئین، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، و کلسیم است. همچنین حاوی عناصر کمیاب مانند مس، روی، منگنز، و آهن است که برای رشد و سلامتی دام‌ها ضروری است. این مواد مغذی می‌توانند به بهبود رشد، افزایش تولید شیر و بهبود کیفیت گوشت کمک کنند.
نکات مهم در استفاده از کود مرغی به عنوان خوراک دام
1. فرآوری مناسب: کود مرغی باید حتماً در کارخانه‌های مجاز فرآوری شده و حرارت داده شود تا عوامل بیماری‌زا از بین بروند.
2. کنترل کیفیت: قبل از استفاده، باید مطمئن شد که کود مرغی فاقد مواد شیمیایی مضر، آنتی‌بیوتیک‌ها یا سایر ضایعات غیرمجاز است.
3. مدیریت مصرف: باید به‌طور مرتب میزان مصرف در جیره غذایی دام‌ها کنترل شده و با توجه به نیازهای خاص دام‌ها تنظیم شود.
4. حفظ تعادل غذایی: استفاده از کود مرغی به‌عنوان یک منبع غذایی باید همراه با سایر منابع تغذیه‌ای باشد تا تمامی نیازهای غذایی دام‌ها برآورده شود.
مضرات کود مرغی برای دام
برخی از مضرات کود مرغی به عنوان خوراک دام شامل موارد زیر می شود:
- احتمال آلودگی به باکتری‌ها و ویروس‌ها: اگر فرآوری به‌درستی انجام نشود، کود مرغی ممکن است حاوی عوامل بیماری‌زا مانند سالمونلا یا کلستریدیوم باشد.
- احتمال بروز مشکلات گوارشی: مصرف بیش از حد کود مرغی می‌تواند باعث ایجاد اسهال و کاهش جذب مواد مغذی در دام‌ها شود.
- افزایش ریسک مسمومیت: کود مرغی می‌تواند حاوی مقدار زیادی از ترکیبات نیتروژن و آمونیاک باشد که در صورت مصرف بیش از حد می‌تواند به مسمومیت دام‌ها منجر شود.
- محدودیت مصرف: مصرف و استفاده از کود مرغی در طیور و گاوهای شیری ممنوع است و در بقیه موارد هم باید نکات گفته شده را رعایت کرد.
قیمت کود مرغی خوراک دام
قیمت کود مرغی به عنوان خوراک دام بر اساس عواملی مانند میزان تقاضا، کیفیت کود، روش فرآوری، بسته‌بندی و هزینه‌های حمل و نقل تعیین می‌شود. در حال حاضر، قیمت هر کیلو کود مرغی خوراک دام در بازار ممکن است در محدوده 20 تا 35 هزار تومان متغیر باشد. نوسانات قیمت نیز می‌تواند تحت تأثیر تورم، فصول مختلف سال و دسترسی به منابع تأمین باشد.