دستگاه تقطیر، که با نام‌های دستگاه عرق گیری و گلاب گیری نیز شناخته می‌شود، وسیله‌ای است که در فرایند تولید عرقیجات گیاهی و گلاب از گیاهان و مواد مختلف به کار می‌رود. این دستگاه‌ها با استفاده از فرآیند تقطیر، که شامل تبخیر و سپس تراکم بخار است، عصاره‌های خالص گیاهی را استخراج می‌کنند. دستگاههای تقطیر در دو مدل آنالوگ و دیجیتال تولید می‌شوند و در صنایع مختلف از جمله صنایع غذایی، آرایشی و بهداشتی کاربرد دارند. به عنوان مثال، از دستگاه تقطیر در صنایع غذایی برای تولید آب مقطر و انواع عرقیجات گیاهی و در صنایع آرایشی و بهداشتی برای تولید الکل ضدعفونی و اسانس‌های طبیعی استفاده می‌شود.
اجزا و لوازم دستگاه تقطیر
دستگاههای تقطیر معمولاً از اجزا و لوازم زیر تشکیل شده‌اند:
1. مخزن یا دیگ تقطیر: این بخش محل قرارگیری مواد گیاهی و آب است. در اینجا با استفاده از حرارت، بخار تولید می‌شود که عصاره گیاه را به خود می‌گیرد.
2. خنک‌کننده یا کندانسور: بخار تولید شده از دیگ تقطیر به این بخش هدایت می‌شود تا با خنک شدن به مایع تبدیل شود. کندانسور در مدلهای مختلفی مانند خنک‌کننده سطلی آبی، کندانسور برقی و کندانسور تقطیر شیشه‌ای تولید می‌شود. کندانسور شیشه ای و استیل در بین خریداران بسیار محبوب است. البته خنک کننده سطلی آب از زمان قدیم به خصوص برای تقطیر خانگی بسیار رایج بوده است.
3. ویگرو: لوله‌ای شیشه ای است که برای افزایش مسیر بخار و افزایش بازدهی تقطیر به کار می‌رود. ویگرو در تقطیر جزء به جزء کمک می کند و باعث می شود مزه محصول نهایی بهبود یافته و در شفافیت عرقیجات هم نقش مهمی دارد.
4. الکل سنج: ابزاری است که برای اندازه‌گیری میزان الکل موجود در مایع تقطیر شده به کار می‌رود. بر روی الکل سنج، اعداد بین 0 تا 100 نمایش داده می شود؛ وقتی آن را داخل مزور قرار دهید، الکل سنج به صورت عمودی شناور می ماند. سطح بالای مایع هر عددی را نشان دهد، میزان درصد الکل محصول شماست.
5. مزور: مزور شیشه ای یا پلاستیکی، استوانه ای مدرج است که یکی از ابزارهای آزمایشگاهی است که برای اندازه گیری حجم معینی از مایعات به کار برده می شود. با ریختن الکل و الکل سنج در داخل آن می توانید درصد الکل را بررسی کنید.
6. همزن استیل: برای مخلوط کردن مواد داخل دیگ تقطیر، له کردن و آماده سازی محصول و افزایش یکنواختی فرآیند تقطیر استفاده می‌شود.
7. ترمومانومتر: این دستگاه ترکیبی از ترمومتر و مانومتر است که دما و فشار داخل دیگ تقطیر را اندازه‌گیری می‌کند.
8. ترمومتر: دماسنجی است که دمای داخل دیگ تقطیر را نشان می‌دهد.
انواع دستگاه تقطیر
دستگاه تقطیر یا عرق گیر/گلاب گیر در مدلهای مختلفی و برای کاربردهای گوناگونی تولید و به بازار عرضه می شوند. در ادامه انواع دستگاه عرق گیری معرفی شده است.
دستگاه تقطیر خانگی
این دستگاه‌ها برای استفاده در منزل طراحی شده‌اند و ظرفیت کمتری دارند. به دلیل حجم کم و کاربری ساده، برای تولید عرقیات گیاهی خانگی مناسب هستند. دستگاه عرق گیر خانگی پرطرفدارترین نوع این دستگاه هاست؛ چراکه به راحتی می توانید با استفاده از دستگاه تقطیر خانگی بسیاری از محصولات از جمله آب مقطر، عرق نعنا، گلاب و ... را با کیفیتی عالی برای استفاده در منزل تهیه کنید.
دستگاه تقطیر صنعتی
این دستگاه‌ها برای تولیدات بزرگ و صنعتی طراحی شده‌اند و ظرفیت بالایی دارند. معمولاً از جنس استیل ضدزنگ ساخته می‌شوند و برای تولید مداوم و با حجم بالا به کار می‌روند. دستگاه عرق گیری صنعتی از نظر عملکرد، پیشرفته تر از دستگاه تقطیر خانگی است.
دستگاه تقطیر آزمایشگاهی
این دستگاه‌ها در آزمایشگاه‌ها برای تحقیق و تولید عصاره‌های گیاهی و مواد شیمیایی به کار می‌روند. دقت بالای این دستگاه‌ها برای تولید مقادیر کم اما با کیفیت بالا ضروری است.
دستگاه تقطیر برقی
این نوع دستگاه‌ها از منبع حرارتی برقی و ترموستات برای گرم کردن مخزن تقطیر استفاده می‌کنند و معمولاً دارای کنترل دیجیتال برای تنظیم دما و زمان تقطیر هستند. با استفاده از دستگاه تقطیر برقی دیگر به لوله کشی و شعله گاز که در دستگاه تقطیر گازی اجباری است، نیازی ندارید. معمولا خنک کننده دستگاه تقطیر برقی از نوع آبی است تا بازدهی بیشتری داشته باشد.
دستگاه تقطیر گازی
این دستگاه‌ها از گاز به عنوان منبع حرارت استفاده می‌کنند و معمولاً در مناطق یا صنایع که دسترسی به برق محدود است، به کار می‌روند. در دستگاه تقطیر گازی، مخزن مستقیماً روی شعله قرار می‌گیرد.
دستگاه تقطیر روتاری (اواپراتور)
این دستگاه‌ها برای تقطیر مواد حساس به حرارت به کار می‌روند و با چرخش مداوم، بخارگیری یکنواخت و با کیفیت بالاتری را فراهم می‌کنند. دستگاه تقطیر روتاری یا اواپراتور (Rotary evaporator) برای حذف آرام و موثر حلال ها از نمونه استفاده می شود که همانطور که از اسمش پیداست، این کار را با عمل تقطیر انجام می دهد.
جنس دستگاههای تقطیر
دستگاههای تقطیر در جنس‌های مختلفی تولید می‌شوند که هرکدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند:
1. دستگاه تقطیر شیشه‌ای آزمایشگاهی: این نوع دستگاه‌ها به دلیل شفافیت و مقاومت شیمیایی بالا در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شوند.
2. دستگاه تقطیر مسی: مس به دلیل خاصیت رسانایی حرارتی بالا و تأثیر مثبت بر کیفیت عصاره‌های گیاهی، یکی از محبوب‌ترین جنس‌ها برای ساخت دستگاههای تقطیر سنتی است.
3. دستگاه تقطیر تمام استیل: استیل ضدزنگ به دلیل مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و طول عمر بالا در دستگاههای تقطیر صنعتی و بهداشتی به کار می‌رود. دستگاه تقطیر استیل برای مصارف کارگاهی و تولیدی بسیار کاربرد دارد و معمولا دارای ظرفیت بین 10 تا 200 لیتر است.
4. دستگاه تقطیر گرانیتی: دستگاههای تقطیر گرانیتی به دلیل مقاومت در برابر حرارت و ظاهر زیبا، بیشتر در تولیدات خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
5. دستگاه تقطیر پیرکس: این دستگاه‌ها مشابه دستگاههای شیشه‌ای هستند ولی با مقاومت بیشتر در برابر شوک حرارتی.
6. دستگاه تقطیر آلومینیومی: آلومینیوم به دلیل سبک بودن و رسانایی حرارتی خوب، در دستگاههای تقطیر خانگی و سبک به کار می‌رود. استفاده از آلومینیوم باعث کاهش هزینه ها و ارزانتر شدن دستگاه عرق گیر می شود. دستگاه تقطیر آلومینیمی در مقایسه با دستگاه های دیگر استحکام و طول عمر کمتری دارد.
نحوه عملکرد دستگاه عرق گیر یا گلاب گیر
عملکرد دستگاه عرق گیر بر اساس فرآیند تقطیر انجام می‌شود. ابتدا مواد گیاهی و آب در دیگ تقطیر گرم می‌شوند تا بخار تولید شود. بخار حاوی عصاره گیاه است که از طریق لوله‌ها به سمت کندانسور هدایت می‌شود. در کندانسور، بخار به مایع تبدیل شده و عصاره خالص به دست می‌آید. این عصاره سپس جمع‌آوری و بسته‌بندی می‌شود.
برای انجام عمل تقطیر، ابتدا مخلوط مواد در مخزن دستگاه ریخته شده و حرارت داده می‌شود. در دستگاه تقطیر گازی، مخزن مستقیماً روی شعله قرار می‌گیرد، در حالی که در دستگاه تقطیر برقی، المنت برقی برای گرم کردن مخزن استفاده می‌شود. دستگاههای برقی به دلیل عدم نیاز به شعله و لوله‌کشی گاز، محبوبیت بیشتری دارند. اگر مخلوط حاوی مایعات مختلف باشد، مایعی با دمای تبخیر پایین‌تر زودتر به بخار تبدیل شده و از سایر مایعات جدا می‌شود. در صورتی که مخلوط شامل مواد جامد و مایع باشد، مایع با رسیدن به دمای جوش خود تبخیر می‌شود. سپس بخار تولید شده توسط خنک‌کننده دستگاه به مایع تبدیل می‌شود. خنک‌کننده‌ها بسته به نوع دستگاه، ممکن است آبی (آب خنک) یا برقی (هوا خنک) باشند. در دستگاههای خانگی، خنک‌کننده‌های برقی به دلیل عدم نیاز به لوله‌کشی و چاه آب محبوب‌تر هستند، اما در دستگاههای صنعتی، خنک‌کننده‌های آبی به دلیل بازدهی بهتر برای حجم زیاد بخار تولیدی، ترجیح داده می‌شوند.
قیمت دستگاه عرق گیری
قیمت عرقگیر گالوانیزه الوند اکسایا ظرفیت اسمی 10 لیتر از 700 هزار تومان شروع شده و هرچه امکانات و ویژگی های دستگاه عرق گیری افزایش پیدا می کند، قیمت آن نیز بیشتر می شود. مثلا قیمت دستگاه عرق گیری صنعتی 1500 لیتری حدود 195 میلیون تومان است و بازهم نسبت به برند و تکنولوژی به کار رفته می تواند قیمت بیشتر هم شود. به طور کلی قیمت دستگاه عرق گیری به عوامل متعددی بستگی دارد:
- ظرفیت دستگاه: ظرفیت مخزن تقطیر یکی از عوامل اصلی تعیین‌کننده قیمت است. دستگاههای با ظرفیت بالا معمولاً گران‌تر هستند. معمولا ظرفیت دستگاه عرق گیری بین 6 تا 800 لیتر است.
- جنس دیگ بخار و بدنه: دستگاههای ساخته شده از استیل ضدزنگ و مس و آلومینیوم معمولاً قیمت بالاتری دارند. جنس دستگاه در صورتی که از آلیاژ خوب و باکیفیت باشد، بر کیفیت عرقیجات نیز اثرگذار است. معمولا بهترین جنس برای دیگ عرقگیر، آلومینیوم است چون دربرابر حرارت و خوردگی مقاوم است.
- نوع کندانسور: کندانسورهای پیشرفته‌تر با امکانات بیشتر قیمت دستگاه را افزایش می‌دهند. معمولا کندانسورها به صورت آبی و برقی، بیشترین کاربرد را دارند. کیفیت کندانسورهای آبی بالاتر از کندانسور برقی است.
- تعداد چفت: تعداد چفت‌ها و قفل‌های دستگاه برای ایجاد آب‌بندی مناسب نیز می‌تواند بر قیمت تأثیر بگذارد. وجود چفت باعث شده تا مشکلاتی ناشی از خروج بخار رخ ندهد و باعث حفظ ایمنی فرد می شود.
- منبع حرارت (برقی یا گازی): دستگاههای برقی به دلیل کنترل دقیق‌تر و امکانات بیشتر معمولاً قیمت بالاتری دارند. اما بسیاری از مردم به دلیل کاهش هزینه و اینکه طول عمر بیشتر دستگاه های گازی، ترجیح می دهند دستگاه تقطیر گازی را خریداری کنند.
- برند: برندهای معتبرتر از جمله تولیدکنندگان دستگاه تقطیر آراکس، دستگاه تقطیر هیمورا، دستگاه تقطیر پارس استیل و ... قیمت‌های بالاتری دارند، اما کیفیت و خدمات پس از فروش بهتری را نیز ارائه می‌دهند.
- گارانتی و خدمات پس از فروش: وجود گارانتی و خدمات پس از فروش نیز می‌تواند قیمت نهایی را تحت تأثیر قرار دهد.
بهترین برندهای تولیدکننده دستگاه تقطیر
برخی از بهترین برندهای ایرانی و خارجی تولیدکننده دستگاههای تقطیر عبارتند از:
- برندهای ایرانی: دستگاه تقطیر پارس، استیل کریمی، بازرگانی بهار و ...
- برندهای خارجی: برندهای معتبر خارجی مانند Distillique ، Copper Pro و ALEMBIC همچنان در بازار جهانی دستگاههای تقطیر پیشتاز هستند.
انتخاب برند مناسب بستگی به نیاز و بودجه خریدار دارد. برندهای معتبر معمولاً کیفیت بالاتری داشته و از خدمات پس از فروش بهتری برخوردارند، که می‌تواند خرید مطمئن‌تری را تضمین کند.
خرید دستگاه تقطیر
اگر به دنبال خرید دستگاه تقطیر ارزان و یا به دنبال خرید دستگاه تقطیر آزمایشگاهی و صنعتی با کیفیت هستید، وبسایت قلب صنعت به عنوان یک پلتفرم معتبر در زمینه درج آگهی‌های فروش ماشین‌آلات صنعتی، این امکان را فراهم کرده است تا فروشندگان دستگاههای تقطیر و سایر تجهیزات صنایع مختلف، محصولات خود را به راحتی آگهی کرده و به فروش برسانند. خریداران نیز با استفاده از این پلتفرم می‌توانند به راحتی دستگاههای مورد نیاز خود را بررسی کرده و خریداری کنند.