دستگاه پاستور شیر یکی از تجهیزات تولید لبنیات کاربردی است که فرایند گرم کردن ذرات شیر برای از بین بردن عوامل بیماری‌زا را انجام می‌دهد. این دستگاه یک فرآیند حرارتی است که درواقع می‌توان با حفظ خواص محصول به نتایج مطلوبی دست یافت. دستگاه پاستوریزه شیر از سه بخش مخزن پلیت‌دار، کوپلینگ تاور و پکیج زمینی صنعتی تشکیل شده است. دمای مناسب برای فرایند پاستوریزاسیون برابر با 72+ درجه ثابت بالا می‌رود و سپس 30 دقیقه در دمای +72 درجه سانتی گراد باقی مانده و سپس دما تا +27 درجه سانتی‌گراد پایین می‌آید.
کاربرد دستگاه پاستوریزه شیر
دستگاه پاستور با انجام عملیات حرارتی روی شیر بدون آنکه اثر نامطلوبی روی شیر بگذارد باسیل سل‌ها را به طور کامل نابود می‌کند. باسیل سل‌ها مقاوم‌ترین عامل بیماری‌زا است و عوامل بیماری‌زا را ارزیابی می‌کند. باسیل سل در دمای C° 75~72 و مدت زمان 16 – 20 ثانیه کامل محو می‌شود. بهتر است بدانید که شیر حاوی میکروارگانیزم‌های بیماری‌زا است که بر روی طعم و ماندگاری فرآورده‌های لبنی اثر مخرب دارد و باعث از بین رفتن کامل میکروارگانیزم‌ها می‌شود. شیر خام حاوی آنزیم‌های فسفاتاز است و با انجام عمل پاستوریزاسیون به صورت کامل از بین می‌رود. این دستگاه باعث از بین رفتن تمامی بیماری‌ها شیر می‌شود و شیری سالم و فاقد از هر نوع فساد را تولید می‌کند. این دستگاه عملیات حرارتی به نحوه صحیحی انجام می‌دهد و تمام میکروب‌های موجود در شیر بدون آسیب زدن به محصول نابود می‌کند.
فرآیندهای پاستوریزاتور
ابتدا شیر خام وارد بالانس تانک می‌شود و کنترل شیر داغ بالانس به صورت مکانیکی با استفاده از شیرآلات پنوماتیک و ابزار دقیق انجام می‌شود. پلیت پاستورایزر از سه قسمت هیتر، ریجنریشن و کولر تشکیل شده است. شیر خام در دمای 4°C از بخش Regeneration وارد پاستورایزر شده و با احیای گرمای شیر پاستور شده تا دمای C° 60 گرم می‌شود. در نهایت در این دما شیر وارد سکشن شده در اثر تبادل حرارت با آب داغ تا دمای C° 75~72 گرم می‌شود. شیر داغ با عبور از هلدر زمان 16 – 20 ثانیه تمامی میکروارگانیزم‌های خود را از دست می‌دهد.
در مراحل آخر شیر پاستور شده وارد بخش بازیابی حرارتی شده و پیش از گرم کردن شیر تا حدود 14 درجه سرد می‌شود. باید بدانید که در بخش آخر با عبور از بخش کولر و دفع گرما به جریان آیس واتر شیر تا دمای 4°C سرد می‌شود. با پایان فاز تولید 8 ساعت زمان می‌برد با ایجاد رسوب در زمان دستگاه قادر به رساندن دما به حد مطلوب نبوده و خط نیاز به شستشو دارد. با به جریان انداختن آب داغ در دمای C° 90 ~95 به مدت 10 – 15 دقیقه باید تمام ترکیب استریل شده را بعد از تنظیم شیر دریافت کرد.
اجزای تشکیل دهنده‌ی دستگاه پاستوریزاسیون شیر
دستگاه پاستوریزه شیر یک محصول مناسب و مطلوب است که در لبنیاتی‌ها، دامداری‌ها، دامپروری‌ها و… بیش‌ترین کاربرد دارد. این دستگاه در حرارت‌دهی محصولات لبنی کارساز است و برای از بین بردن استهلاک باکتری‌ها و میکروب‌های موجود در شیر استفاده می‌شود. قابل ذکر است که دستگاه پاستور شیر مجهز به دو سیستم کنترل کننده از قبیل سیستم کنترل اتوماتیک و سیستم کنترل گر نیمه اتوماتیک است. دستگاه کنترل کننده اتوماتیک توسط کارشناسان فنی شرکت تنظیم و کدنویسی می‌شود که راندمان بسیار بالایی دارد. سیستم کنترل گر نیمه اتوماتیک هزینه نگهداری بسیار کمی دارد به طوری‌که بازدهی آن نسبت به سیستم‌های کاملا خودکار بسیار کمتر است.
- دستگاه پاستوریزه شامل یک پکیج زمینی صنعتی برای انتقال حرارت غیرمستقیم است و به صورت گازی، گازوئیلی و برقی کار می‌کند. در صورت نداشتن سوخت فسیلی با برق سه فاز به راحتی عملیات پاستوریزاسیون مواد غذایی را انجام می‌دهد.
- برج خنک کننده وظیفه دارد آب سیرکوله در مدار بسته دستگاه پاستوریزاتور خنک کند و توسط صفحه پلیت برودت مواد غذایی را انتقال دهد.
- پمپ استیل نصب شده در پاستور مخزنی وظیفه سیرکوله کردن شیر و صفحه پلیت را دارد و با هر بار سیرکوله شدن شیر در داخل صفحه پلیت گرم‌تر یا خنک‌تر می‌شود.
- الکتروموتور همزن جزو قسمت های اصلی دستگاههای پاستوریزاتور محسوب شده و وظیفه هم زدن مداوم مواد غذایی داخل مخزن پاستوریزاتور و انتقال یکنواخت دما به مواد غذایی را دارد.
- قلب تپینده دستگاه پاستوریزاتور صفحه پلیت است، این قطعه از دستگاه تبادل دما را به صورت غیر مستقیم با آب پکیج زمینی و مواد غذایی انجام می‌دهد.
- تابلو برق محفظه‌ای است که برای نصب تجهیزات الکترونیکی، قطعات کنترلی، کلیدها و نمایشگرها استفاده می‌شود.
ویژگی های دستگاه پاستور شیر
دستگاه پاستوریزه شیر از جنس استیل 316 نگیر است و جزو یکی از بهترین فلزاتی است که در بازار موجود است. این دستگاه از راندمان بسیار بالایی برخوردار است و به میزان 90 درصد می‌رسد. بهتر است بدانید که این دستگاه از قطعات درجه یک تولید شده و به افزایش راندمان دستگاه و کیفیت آن تاثیر خوبی می‌گذارد. در حالت کلی دستگاه پاستور شیر در سه حالت بلوکه تولید شده و مصرف برق آن حدود 1200 وات است، پمپ استفاده شده از این دستگاه کاملا استیل ضد زنگ است. برای بهره‌گیری از دستگاه پاستور شیر باید منبع بالانس مخزن را بارگیری و سپس مواد را برای گرمادهی توسط پمپ از مخزن به مبدل حرارتی ارسال کرد. سپس محصول از گرمایش به طرف خنک کن و هلدینگ راهنمایی می‌شود و بعد از عمل خنک‌سازی به سمت خط تولید انتقال پیدا می‌کند.
مزیت‌های دستگاه پاستوریزه شیر
پاستوریزاسیون قدیمی‌ترین روش برای پاستوریزاسیون محصولات غذایی است که در زمان کوتاه با دمای بالا مواد غذایی نگهداری می‌کنند. از مزیت‌های دستگاه پاستور شیر می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- ظرفیت تجهیزات بزرگ که حجم زیادی از محصولات را نگهداری می‌کند.
- فرآیند پیوسته اجازه می‌دهد تا فرآیند شروع به پاستوریزه انجام شود.
- مصرف انرژی بالا در زمان کوتاه
- جلوگیری از آسیب به شیر
- بازسازی کامل محصول
- تمیز و استریل کردن تجهیزات
- انجام ترموفیل‌ها بدون دردسر کمتر
- مجهز به سیستم تخلیه
- تولید محصول به صورت کاملا بهداشتی
- طول عمر بالا
- قابلیت پاستوراسیون به صورت همزمان
- مجهز به سیستم کنترلر
- استهلاک و نابودی تمامی میکروب‌های بیماری زا
- جابجایی آسان و بدون دردسر
- قابلیت اتصال به تستر دستگاه
- عدم نیاز به تخصص ویژه
- کیفیت بالا در عمل پاستوریزاسیون
- نگهداری شیر در دمای بالا
عوامل موثر بر قیمت دستگاه پاستوریزه شیر
دستگاه پاستوریزه شیر با استفاده از مکانیسم تعبیه شده محصول را حرارت داده و بعد از حرارت دهی و سرد شدن مصرف می‌شود. مصارف این محصول به صورت شیر است و به راحتی می‌توان محصولات لبنی تبدیل شود. لازم به ذکر است که هنگام خرید دستگاههای صنعتی مانند دستگاه پاستور شیر باید بدانید که قیمت دستگاه پاستوریزه با توجه به عوامل زیر متغیر است:
- برند دستگاه
- ابعاد و حجم دستگاه
- کیفیت قطعات مصرفی و ساخت دستگاه
- نوع قطعات ساخته شده آن
- شرایط اقتصادی بازار