یونجه دامی یکی از پرارزش‌ترین خوراک‌های خشک برای دام‌ها است. این نوع خوراک دام با قابلیت هضم بالا و دارا بودن مواد مغذی فراوان، نقش مهمی در تأمین نیازهای تغذیه‌ای دام‌ها، به‌ویژه گوسفندان و گاوها دارد. از ویژگی‌های برجسته یونجه دامی می‌توان به محتوای پروتئین بالای آن اشاره کرد؛ به طوریکه حدود 50 درصد از پروتئین یونجه در برگ‌های این گیاه یافت می‌شود. این ماده غذایی به‌دلیل دارا بودن انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و فیبر، نقش کلیدی در حفظ سلامت دام‌ها و بهبود تولیدات دامی ایفا می‌کند.
مقدار مصرف یونجه در روز برای دام
میزان مصرف روزانه یونجه برای دام‌ها بسته به نوع دام، سن، وزن و مرحله تولید متفاوت است. برای گاوهای شیری، معمولاً روزانه حدود 6 تا 8 کیلوگرم یونجه خشک توصیه می‌شود، در حالیکه برای گوسفندان و بزها این مقدار می‌تواند بین 1 تا 2 کیلوگرم در روز باشد. این میزان مصرف باید با توجه به سایر خوراک‌های جیره غذایی و نیازهای خاص هر دام تنظیم شود تا از مشکلات تغذیه‌ای جلوگیری شود.
انواع یونجه دامی
یونجه دارای انواع متفاوتی است که شامل یونجه بمی، همدانی، بغدادی و یزدی می‌شود. انتخاب هر کدام از انواع یونجه به نوع دام بستگی دارد. برای مثال برای دام های شیرده مانند گوسفند و گاو باید یونجه بعد از 28 روز برداشت شود. همچنین برای دام های پرواری کیفیت یونجه اهمیت چندانی ندارد. در ادامه انواع یونجه دامی معرفی شده اند.
- یونجه بغدادی: این نوع یونجه که در مناطق گرم و خشک مانند جنوب ایران و استان خوزستان کشت می‌شود، به‌دلیل مقاومت بالای خود به شرایط کم‌آبی، مورد توجه دامداران قرار دارد. یونجه بغدادی حدود 30 تن علوفه سبز در ماه های مناسب تولید کرده و به طور متوسط 8-10 چین برداشت شده و حداکثر محصول را می دهد.
- یونجه همدانی: این نوع یونجه در مناطق سردسیر و معتدل کشور تولید می‌شود و به‌دلیل کیفیت بالای برگ‌ها، برای دام‌های شیری بسیار مناسب است. یونجه همدانی حدود 8-15 تن محصول خشک در سال را می توان از آن بدست آورد.
- یونجه یزدی: یونجه یزدی نیز از دیگر انواع یونجه است که در نواحی با آب و هوای معتدل و بدون زمستان های سخت، کشت می‌شود و به‌دلیل طعم خوب، معمولاً برای گوسفندان توصیه می‌شود.
- یونجه بمی: این نوع یونجه که در مناطق جنوبی و گرم کشور تولید می‌شود، به‌دلیل محتوای پروتئین بالا و هضم آسان، در تغذیه دام‌های پرواری به کار می‌رود.
جو بهتر است یا یونجه ؟
انتخاب بین جو و یونجه برای تغذیه دام به هدف تغذیه و نوع دام بستگی دارد.
یونجه:
- مواد مغذی: یونجه یک منبع عالی پروتئین، کلسیم و فیبر است و به دلیل داشتن پروتئین بالا و انرژی قابل هضم، برای دام‌های شیری و پرواری بسیار مناسب است.
- قابلیت هضم: یونجه به‌خوبی هضم می‌شود و باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود عملکرد گوارشی دام می‌شود.
- مقدار کالری: کالری یونجه کمتر از کالری جو است. در هر 100 گرم یونجه، 23 کالری وجود دارد.
جو:
- منبع انرژی: جو به‌عنوان یک غله انرژی‌زا شناخته می‌شود که میزان بالای نشاسته دارد و به‌ویژه برای دام‌هایی که به انرژی بیشتری نیاز دارند، مثل بره‌های پرواری، مناسب است.
- قابلیت هضم: جو نیز قابلیت هضم خوبی دارد، اما به دلیل نشاسته زیاد، مصرف بیش از حد آن ممکن است منجر به مشکلات گوارشی مثل نفخ شود.
- مقدار کالری: کالری جو بیشتر از کالری جوانه یونجه است. در هر 100 گرم جو خام، تقریباً 352 کالری وجود دارد.
اگر هدف شما افزایش تولید شیر یا بهبود سلامت عمومی دام‌ها باشد، یونجه انتخاب بهتری است، زیرا پروتئین و مواد معدنی بیشتری فراهم می‌کند. اما اگر هدف اصلی شما افزایش وزن و تامین انرژی است، جو به‌عنوان یک منبع انرژی بهتر عمل می‌کند. در نهایت، یک ترکیب متعادل از هر دو می‌تواند به بهبود کلی جیره غذایی دام‌ها کمک کند و مزایای هر دو را در بر داشته باشد.
یونجه خشک بهتر است یا تازه برای دام ؟
انتخاب بین یونجه خشک و تازه به نوع دام و هدف تغذیه بستگی دارد. یونجه خشک به‌دلیل ماندگاری بالاتر و قابلیت حمل و نقل آسان، در بسیاری از موارد ترجیح داده می‌شود. از طرفی، یونجه تازه حاوی رطوبت بیشتری است و می‌تواند به بهبود هضم و تأمین آب مورد نیاز دام کمک کند. با این حال، استفاده از یونجه تازه باید با احتیاط انجام شود، چراکه مصرف بیش از حد آن ممکن است باعث نفخ در دام‌ها شود.
خواص یونجه خشک برای دام
یونجه خشک به‌عنوان یک منبع غنی از پروتئین، فیبر و مواد معدنی، به بهبود رشد و تقویت سیستم ایمنی دام‌ها کمک می‌کند. این خوراک با داشتن انرژی قابل‌هضم بالا، به ویژه برای دام‌های شیرده مفید است و می‌تواند تولید شیر را افزایش دهد. همچنین یونجه خشک به تنظیم عملکرد گوارشی دام‌ها کمک می‌کند و از مشکلاتی مانند نفخ جلوگیری می‌کند.
فواید و مضرات یونجه تازه برای دام
در ادامه فواید و مضرات یونجه تازه معرفی شده است.
فواید یونجه تازه:
- رطوبت بالا: کمک به تأمین آب مورد نیاز دام.
- هضم بهتر: بهبود عملکرد گوارشی به دلیل رطوبت و فیبر بالا.
مضرات یونجه تازه:
- خطر نفخ: مصرف بیش از حد یونجه تازه می‌تواند باعث نفخ و مشکلات گوارشی شود.
- کاهش ماندگاری: یونجه تازه نسبت به یونجه خشک زودتر خراب می‌شود و نیاز به شرایط نگهداری مناسب‌تری دارد.
قیمت یونجه دامی
قیمت یونجه دامی معمولاً بر اساس عوامل مختلفی مانند کیفیت، نوع یونجه (خشک یا تازه)، فصل برداشت و عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. به‌طور میانگین، قیمت هر کیلوگرم یونجه خشک در ایران می‌تواند بین 15 تا 25 هزار تومان باشد. این قیمت‌ها بسته به شرایط بازار و منطقه جغرافیایی متغیر است. قیمت یونجه دامی به‌طور مستقیم بر تصمیم‌گیری دامداران برای خرید تجهیزات صنعتی مربوط به تغذیه دام‌ها تأثیر می‌گذارد. با افزایش قیمت یونجه، دامداران ممکن است به دنبال تجهیزاتی باشند که مصرف خوراک را بهینه کند و از هدررفت آن جلوگیری نماید. خرید دستگاه‌های خردکن، آسیاب یا دستگاه‌های بسته بندی یونجه می‌تواند به دامداران کمک کند تا مدیریت بهتری بر روی خوراک دام‌ها داشته باشند و از هزینه‌های اضافی جلوگیری کنند.