صفر تا صد پرورش ماهی + درآمد و سود پرورش ماهی
پرورش ماهی یکی از حوزههای پرسود و رو به رشد در صنعت کشاورزی است که با توجه به افزایش تقاضا برای محصولات دریایی، به یکی از گزینههای جذاب برای سرمایهگذاری تبدیل شده است. استان های مازندارن، لرستان، فارس و چهارمحال و بختیاری از نظر تولید و پرورش ماهی در جایگاه های بالایی در کشور ما هستند. در این مقاله، قصد داریم به طور جامع به بررسی مراحل راهاندازی سالن پرورش ماهی، شرایط زمین و تجهیزات و ماشینآلات پرورش ماهی و آبزیان، هزینههای مرتبط و سایر نکات مهم بپردازیم. با ما همراه باشید تا صفر تا صد پرورش ماهی را بشناسید و با استفاده از اطلاعات کاربردی، کسبوکاری موفق در زمینه پرورش ماهی راهاندازی کنید.
برای پرورش ماهی از کجا شروع کنیم ؟
اولین قدم برای شروع پرورش ماهی، مطالعه و کسب اطلاعات کافی در مورد نیازها و شرایط این کار است. مراحل اخذ مجوز پرورش ماهی در قفس و زمین کشاورزی شامل مراجعه به سازمانهای مربوطه مانند جهاد کشاورزی و شیلات، ارائه طرح توجیهی و دریافت تاییدیههای لازم است. پس از اخذ مجوزها، باید به انتخاب زمین و طراحی استخرها و تجهیزات لازم پرداخت.
مراحل راهاندازی سالن پرورش ماهی
- اخذ مجوزهای لازم
- زمین برای احداث پرورش ماهی
- طراحی و ساخت استخر
برای اینکه کسب و کار خود را در زمینه پرورش ماهی و آبزیان شروع کنید، لازم است تا با مراحل راه اندازی سالن پروش ماهی و تجهیزات مورد نیاز این صنعت آشنا شوید. در ادامه این مراحل بیان شده است.
1. اخذ مجوزهای لازم
برای راهاندازی سالن پرورش ماهی، اولین گام اخذ مجوزهای لازم از سازمانهای مربوطه است. این مجوزها شامل:
مجوز تأسیس: دریافت مجوز از سازمان جهاد کشاورزی و شیلات.
مجوز بهرهبرداری: پس از تکمیل مراحل ساخت و تجهیز سالن، دریافت مجوز بهرهبرداری.
مجوز محیط زیست: اطمینان از رعایت معیارهای زیستمحیطی و دریافت مجوزهای مربوطه.
مجوز دامپزشکی: دریافت مجوز دامپزشکی از سازمان دامپزشکی کشور.
مجوز استفاده از خاک: گرفتن این مجوز از اداره کشاورزی و آبخیزداری شهرستان.
2. شرایط زمین برای احداث پرورش ماهی
برای راهاندازی یک مرکز پرورش ماهی، انتخاب زمین مناسب اهمیت زیادی دارد. شرایط زمین باید به گونهای باشد که دسترسی به منابع آب با کیفیت و به مقدار کافی فراهم باشد. زمین باید دارای خاک مناسب و بدون آلودگیهای شیمیایی و صنعتی باشد. از نظر متراژ زمین برای پرورش ماهی، حداقل یک هکتار زمین برای شروع مناسب است، اما بسته به ظرفیت تولید، میتواند متفاوت باشد. برای پرورش ماهی در زمین کشاورزی، باید زمین با شرایط اقلیمی مناسب و دسترسی به منابع آبی پایدار انتخاب شود.
شرایط زمین: زمین باید دارای آب و هوای مناسب، دسترسی به منابع آب و برق، و دور از آلودگیهای صنعتی باشد.
حداقل متراژ زمین: بسته به ظرفیت تولید، متراژ زمین متفاوت است. برای شروع، حداقل یک هکتار زمین توصیه میشود.
مکانیابی: نزدیکی به بازارهای فروش و دسترسی آسان به جادههای اصلی از نکات مهم در انتخاب مکان است.
البته باید توجه داشت که برای پرورش خانگی ماهی و آبزیان، 50 تا 100 متر زمین هم کافی است. همچنین می توان برای پرروش ماهی به صورت خانگی از آکواریوم و منابع پلاستیکی هم استفاده کرد.
3.طراحی و ساخت استخرها
طراحی نقشه: شامل طراحی استخرها، سیستمهای آبرسانی و دفع فاضلاب.
ساخت استخرها: ساخت استخرهای پرورش ماهی با استفاده از متریالهای مناسب مانند ژئوممبران.
نصب تجهیزات: نصب تجهیزات لازم برای مدیریت و نگهداری استخرها.
معرفی تجهیزات پرورش ماهی و آبزیان
در ادامه برخی از مهمترین تجهیزات پرورش ماهی و آبزیان که در راه اندازی مرکز پرورش ماهی ضروری هستند، معرفی شده است.
تجهیزات اصلی پرورش ماهی
وان پرورش ماهی: وانهای بزرگ که با نام وان شیلاتی نیز شناخته می شوند، برای نگهداری و پرورش ماهیها به کار برده می شوند و معمولا از جنس پلاستیک هستند. به غیر از وان، از مخزن (تانکر آب) که معمولا از پلی اتیلن ساخته می شود هم در مزارع پرورش ماهی استفاده می شود.
استخر پیشساخته: استخرهایی که قبل از نصب در مکان پرورش ماهی در کارخانه ساخته می شوند. این استخرها با نام های استخر قزل آلا، استخر گالوانیزه و استخر پرورش ماهی پیش ساخته شناخته می شود.
قفس پرورش ماهی: قفسهای مقاوم برای پرورش ماهی در محیطهای باز و نیمهباز یکی دیگر از ادوات پرورش ماهی هستند که معمولا در آب های آزاد به کار برده می شوند و در ابعاد و اندازه های مختلفی ساخته و نصب می شوند.
تجهیزات هوادهی و فیلتراسیون استخر
دستگاه هوادهی: برای تأمین اکسیژن مورد نیاز ماهیها.
ازن ژنراتور: برای ضدعفونی کردن آب و کاهش آلودگیها.
دستگاه درام فیلتر: برای فیلتراسیون و پاکسازی آب استخرها.
سایر تجهیزات
ژئوممبران استخر پرورش ماهی: لایههای عایق برای جلوگیری از نفوذ آب به زمین.
پمپهای آبرسانی: برای تأمین آب و مدیریت جریان آن در استخرها.
تجهیزات خوراکدهی: شامل دستگاههای اتوماتیک خوراکدهی به ماهیها.
روش های پرورش ماهی
برای پرورش ماهی و آبزیان روش های مختلفی وجود دارد که بسته به نوع ماهی ها، نوع پرورش (خانگی یا صنعتی)، سرمایه اولیه و … می تواند متفاوت باشد. در ادامه انواع روش های پرورش ماهی بیان شده اند.
پرورش ماهی در قفس
این روش که با عنوان کشت در ساحل هم شناخته می شود، معمولاً در محیطهای آبی طبیعی مانند دریاچهها و رودخانهها انجام میشود و نیازمند قفسهای مقاوم و تجهیزات هوادهی مناسب است. این قفس ها دارای یک ظرف توری هستند که از یک یقه شناور در آب آویزان می مانند. استفاده از قفس پرورش ماهی در دریا و دریاچه های آب شیرین یکی از ارزان ترین روش های پرورش ماهی است. برای پرورش ماهی قزل آلا در قفس معمولا از قفس 6 متر در 6 متر با عمق 4 متر استفاده می شود. یکی از معایب این روش این استکه اگر هوا نامناسب باشد، خدمات رسانی و نگهداری از قفس ها می تواند به مشکل برخورد.
پرورش ماهی در حوضچه یا خندق
در این روش باید یک خندق یا حوضچه ای داشت که آب را در خود نگه دارد. پرورش ماهی در حوضچهها یا خندقها یک روش سنتی و موثر در آبزیپروری است که به دلیل سهولت و هزینه کمتر، به خصوص در مناطق روستایی، محبوبیت دارد. در این روش، ماهیها در محیطهای محدود و کنترلشده پرورش داده میشوند و مدیریت آب و تغذیه به صورت سادهتر انجام میشود. این روش به دلیل سادگی و قابلیت اجرا در مناطق روستایی و نیمهصنعتی، میتواند یک گزینه مناسب برای افرادی باشد که قصد ورود به صنعت آبزیپروری را دارند. در ادامه به بررسی جزئیات این روش پرداخته میشود.
مراحل پرورش ماهی در حوضچه یا خندق
- انتخاب و آمادهسازی محل
- سیستم گردش و تأمین آب
- انتخاب گونههای ماهی
- تغذیه و مدیریت غذایی
1.انتخاب و آمادهسازی محل:
انتخاب محل مناسب: باید محلی را انتخاب کرد که دسترسی به منابع آب تازه و تمیز (مثل چشمه، رودخانه یا چاه) داشته باشد.
حفر خندق یا ساخت حوضچه: عمق خندق یا حوضچه معمولاً بین 1 تا 2 متر است و ابعاد آن بستگی به ظرفیت مورد نظر دارد.
ایجاد بستر مناسب: کف حوضچه یا خندق باید با مواد مناسبی مثل خاک رس پوشانده شود تا از نشت آب جلوگیری شود.
2.سیستم گردش و تأمین آب:
ورود و خروج آب: برای تأمین آب تازه و حذف آب کثیف باید یک سیستم ورود و خروج آب طراحی شود. این سیستم میتواند به صورت دستی یا خودکار باشد.
تهویه و هوادهی: در صورت نیاز، استفاده از دستگاههای هوادهی برای افزایش میزان اکسیژن محلول در آب توصیه میشود.
3.انتخاب گونههای ماهی:
گونههای مختلف ماهی قابل پرورش در حوضچهها و خندقها شامل کپور، تیلاپیا، قزلآلا و سایر گونههای بومی و مقاوم به شرایط محیطی هستند. انتخاب گونههای مناسب بر اساس شرایط آب و هوایی و میزان دسترسی به منابع آب انجام میشود.
4. تغذیه و مدیریت غذایی:
تغذیه منظم: ماهیها باید به صورت منظم و با غذای مناسب تغذیه شوند. غذای مصرفی باید حاوی تمام مواد مغذی مورد نیاز ماهیها باشد.
کنترل کیفیت غذا: استفاده از غذای تازه و مناسب برای جلوگیری از بروز بیماریها و مشکلات تغذیهای.
پرورش ماهی در زمین کشاورزی
روش پرورش ماهی در زمین کشاورزی یکی از روشهای نوین و اقتصادی برای استفاده بهینه از منابع آب و زمین است. در این روش، از زمینهای کشاورزی، به ویژه شالیزارها، برای پرورش ماهی استفاده میشود. دو روش اصلی در این زمینه عبارتند از: پرورش توام کپور ماهیان و برنج، و پرورش ماهی قزلآلا پس از برداشت برنج. در ادامه به تشریح هر یک از این روشها میپردازیم.
پرورش توام کپور ماهیان و برنج
در این روش، شالیزار به گونهای طراحی میشود که امکان پرورش ماهی همزمان با کاشت برنج وجود داشته باشد. برای اجرای این پروژه، تغییراتی در ساختار شالیزار لازم است:
1.احداث کرت ها: کرتهایی به مساحت متوسط ۰٫۵ هکتار با دیوارههای جانبی به ارتفاع حدود ۵۰ سانتیمتر ایجاد میشوند.
2.احداث حوضچهها: حوضچههایی به مساحت ۵ تا ۱۰ درصد سطح کرت و عمق ۱٫۲ تا ۱٫۵ متر برای نگهداری ماهیان در زمانهای خاص مانند سمپاشی و برداشت برنج احداث میگردد.
مراحل پرورش:
- رهاسازی بچه ماهی: بچه ماهیها ۲۰ تا ۳۰ روز پس از نشا کاری برنج در مزرعه رها میشوند.
- برداشت ماهی: زمان برداشت ماهی بر اساس شرایط آب و هوایی، تغذیه، دسترسی به آب و بازار فروش تعیین میشود.
مزایای این روش:
- ماهی کپور علفخوار از لاروهای کرم ساقهخوار برنج تغذیه میکند و به کنترل آفات برنج کمک میکند.
- به طور متوسط در هر هکتار حدود ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ قطعه بچه ماهی با وزن متوسط ۴۰-۵۰ گرم رهاسازی میشود.
پرورش ماهی قزلآلا پس از برداشت برنج
این روش پس از برداشت برنج انجام میشود و کرتهایی به مساحت ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ متر مربع برای پرورش ماهی قزلآلا در نظر گرفته میشود:
1.آمادهسازی کرتها: دیوارههای کرتها به ارتفاع حدود ۸۰ سانتیمتر بالا آورده و به شکل استخری آماده میشوند. شکل مستطیلی استخر برای این منظور مناسبتر است.
2.زمان ماهیدار کردن: نیمه دوم سال، زمانی که دمای آب به کمتر از ۱۶ درجه سانتیگراد میرسد و پس از برداشت برنج، ماهیها به استخر معرفی میشوند.
مراحل پرورش:
- رهاسازی بچه ماهی: در هر کرت ۱۰۰۰ متری حدود ۸۰۰۰ قطعه بچه ماهی با وزن متوسط ۲۰ گرم رهاسازی میشود.
- برداشت ماهی: ماهیها پس از ۵ تا ۶ ماه به وزن بازاری ۲۵۰ گرم میرسند و آماده برداشت میشوند.
مزایای این روش:
- سود خالص حاصل از این نوع پرورش با توجه به محاسبات هزینههای ثابت و جاری حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد است.
- آب مورد نیاز برای پرورش میتواند از رودخانه، چشمه، قنات و یا چاه تأمین گردد. میزان آب مورد نیاز برای هر کرت ۱۰۰۰ متری حدود ۱۰ تا ۱۵ لیتر در ثانیه به صورت مداوم است.
روش پرورش ماهی در زمین کشاورزی، به ویژه در شالیزارها، میتوانند به افزایش بهرهوری و سوددهی کشاورزان کمک کنند. این روشها نه تنها به تولید برنج کمک میکنند، بلکه از منابع موجود برای تولید پروتئین حیوانی بهینه استفاده میکنند. با مدیریت صحیح و رعایت نکات فنی، میتوان از این روشها به عنوان یک راهکار اقتصادی و پایدار بهرهبرداری کرد.
راه اندازی پرورش ماهی قزل آلا
پرورش ماهی قزل آلا با آب چاه، یکی از روش های مرسوم در صنعت پرورش ماهی و آبزیان است. استفاده از آب چاه برای پرورش ماهی قزل آلا یک روش متداول است، به شرطی که آب چاه دارای کیفیت مناسب و خالی از آلودگی باشد. همچنین استفاده از آب چاه نیاز به آب شهری را از بین می برد. دمای آب چاه برای پرورش ماهی قزل آلا باید بین 12 تا 20 درجه سانتی گراد باشد و معیارهای دیگری مانند pH و میزان اکسیژن آب هم باید در محدوده مناسب قرار بگیرند. استفاده از آب چاه به جای آی شیرین برای پرورش ماهی هزینه کمتری دارد اما برخی معایب نظیر مواد معدنی زیاد، نیاز به مدیریت دقیق و احتمال انتقال بیماری به آبزیان هم دارد. بنابراین باید کیفیت آب چاه همواره بررسی شود.
از جمله گونه های ماهی قزل آلا که می توان آنها را در آب چاه پرورش داد، می توان به قزل آلا رنگین کمان، طلایی، بومی و بریتانیایی اشاره کرد. دوره پرورش ماهی قزل آلا چند روز است؟ بسته به شرایط محیطی و تغذیه، این دوره معمولاً بین 6 تا 9 ماه است. تعداد ماهی قزل آلا در هر متر مکعب بستگی به این دارد که اندازه ماهی چقدر است. به عنوان مثال اگر طول ماهی 10 متر باشد، باید 20 کیلوگرم در هر متر مربع ماهی نگهداری شود یا اگر ماهی 20 سانت باشد، می توان 40 کیلوگرم در هر متر مربع ماهی نگه داشت. بنابراین معمولا دو برابر طول ماهی، تعداد ماهی قزل الا در هر متر مربع است.
فضای لازم برای پرورش ماهی قزل آلا
برای پرورش ماهی قزل آلا در منزل، نیاز به فضای کافی و تجهیزات مناسب دارید. پرورش ماهی قزل آلا در منزل مزایای زیادی دارد؛ مانند کاهش آفت زدن، کنترل آسان ماهی ها، پرورش در تمام ایام سال، هزینه کمتر، فروش به همسایه و دوستان و رستوران ها و غیره. عمق استخر پرورش ماهی قزل الا باید حداقل 1.5 تا 2 متر باشد. زمین پرورش ماهی قزل آلا باید دارای شیب باشد تا هزینه پمپاژ آب کاهش یافته یا به طور کل این هزینه حذف شود. همچنین زمین پرورش ماهی قزل آلا نباید در کنار کارخانجات، باغ میوه و معادن باشد؛ چون ممکن است این آب ها آلوده باشند و وارد مزرعه پرورش ماهی شده و تلفات زیادی به محل پرورش ماهی ها وارد شود. ابعاد استخر پرورش ماهی قزل آلا با توجه به نوع، شکل ظاهری، نوع عملکرد، ظرفیت نگهداری و … می تواند متغیر باشد؛ اما به طور معمول ابعاد این استخرها 1 * 10، 2 * 20، 3 * 30، 4 * 40 متر مربع و … می باشد.
پرورش ماهی قزل آلا در استخر خاکی که به روش دانمارکی معروف است، یکی دیگر از روش های پرورش ماهی است که با خاک برداری یا حفر زمین و رفتن به عمق چند متری زمین ساخته می شود. از جمله مزایای پرورش ماهی به روش سیستم دانمارکی می توان به استفاده بهینه از منابع آب به دلیل گردش مداوم آب و فیلتراسیون و بازدهی بالا با مدیریت صحیح تغذیه و شرایط محیطی اشاره کرد. اما استفاده از سیستم دانمارکی برای پرورش ماهی معایبی هم دارد. مثلا در این روش نمی توان آلودگی را به راحتی کنترل کرد و استخرها را نمی توان تمیز کرد. همچنین اکسیژن دهی به آب سخت است و در فصل های بارانی، می تواند باعث ایجاد خطر شود. همچنین در این روش نمی توان ماهی ها را به صورت انبوه پرورش داد. در نهایت، موفقیت در پرورش ماهی قزلآلا به روش سیستم دانمارکی نیازمند دانش فنی و مدیریت دقیق است. استفاده از این روش میتواند منجر به تولید پایدار و اقتصادی ماهی قزلآلا شود.
سود پرورش ماهی قزل آلا بستگی به عوامل متعددی مانند کیفیت خوراک، مدیریت مناسب و بازار فروش دارد. هزینه پرورش ماهی قزل آلا شامل تهیه خوراک، داروها و واکسنها، تجهیزات و نیروی انسانی است. آب مورد نیاز پرورش ماهی قزل آلا باید به طور مداوم و با کیفیت مناسب تأمین شود.
صفر تا صد پرورش ماهی کپور
پرورش ماهی کپور به دلیل مقاومت بالا، ارزش غذایی بالا و سرعت رشد مناسب، یک گزینه محبوب در بین پرورشدهندگان است. طول دوره پرورش ماهی کپور بستگی به وزن اولین بچه ماهی، دمای آب استخر، نوع تغذیه، بهداشت استخر و … دارد. اما به صورت میانگین طول دوره پرورش ماهی کپور از زمان رهاسازی بچه ماهی در استخر تا زمان صید، 6 ماه است. پرورش ماهی کپور در استخر خاکی و استخرهای دیگر امکانپذیر است.
سود پرورش ماهی کپور با توجه به هزینههای پایینتر نسبت به گونههای دیگر میتواند جذاب باشد. با این حال، مشکلاتی مانند بیماریها و نیاز به مدیریت دقیق آب و خوراک میتواند چالشبرانگیز باشد. پرورش ماهی کپور در استخر پلاستیکی، استخر بتنی و حتی در خانه امکانپذیر است. پرورش ماهی کپور در زمستان، به مراقبتهای ویژهای برای حفظ دمای مناسب آب نیاز دارد.
هزینه ساخت و احداث استخر پرورش ماهی
هزینههای ثابت شامل خرید زمین، ساخت استخرها و خرید تجهیزات میباشد. هزینههای متغیر شامل خوراک ماهی، داروها و واکسنها، نیروی انسانی و هزینههای مربوط به نگهداری و مدیریت استخرها است. این هزینه ها شامل هزینه هایی می شود که هموارد در استخر پرورش ماهی به صورت ثابت وجود دارد و تغییری در انها به وجود نمی آید. مانند:
خرید زمین: بسته به موقعیت جغرافیایی و اندازه زمین.
ساخت استخرها: شامل هزینههای ساخت و نصب تجهیزات مرتبط.
خرید تجهیزات: تهیه و نصب تجهیزات هوادهی، فیلتراسیون، ژنراتور، لوله ها، ساخت انبار، وسایل اندازه گیری و سایر موارد مورد نیاز.
هزینه های جاری و متغیر، همواره وجود دارند اما مقدارشان متفاوت است. مانند:
خوراک ماهی و آبزی: هزینههای مربوط به تأمین خوراک با کیفیت برای ماهیها.
دارو و واکسن: تأمین داروها و واکسنهای ضروری برای جلوگیری از بیماریها.
نیروی انسانی: حقوق و دستمزد کارکنان و مدیریت سالن.
درآمد و سود پرورش ماهی
معمولا برای راه اندازی پرورش ماهی بسیار ساده، پیشنهاد می شود سرمایه حداقل 500 میلیون تومان را در نظر گرفت؛ البته این هزینه شامل هزینه خرید زمین نمی شود. در حالت کلی راهاندازی یک مرکز پرورش ماهی با ظرفیت ۸۰ تن در سال، که از هر نظر عالی باشد میتواند نزدیک به ۹ میلیارد تومان هزینه داشته باشد. محاسبه سود پرورش ماهی بر اساس فرمول زیر انجام میشود:
سود خالص = درآمد کل – (هزینههای ثابت + هزینههای متغیر)
اگر فروش ماهی ها به صورت صادرات به کشورهای اطراف مانند روسیه، گرجستان، عراق و … هم انجام شود، درصد سود پروش ماهی بیشتر از قبل افزایش پیدا می کند. به طول کلی عوامل مؤثر بر سودآوری عبارتند از:
نوع ماهی؛ بسیاری این سوال را می پرسند که پرورش کدام ماهی سود بیشتری دارد؟ و این سوال کاملا به جاست؛ چراکه نوع ماهی پرورش یافته بر سود این کسب و کار تاثیرگذار است. به صورت کلی، پرورش ماهی قزل آلا، ماهی کپور و سالمون جزو ماهی های پرسود هستند که تقاضا برای آنها زیاد است.
قیمت فروش ماهی که تأثیر مستقیمی بر درآمد کل دارد.
هزینههای خوراک و دارو که مدیریت بهینه این هزینهها به افزایش سودآوری کمک میکند.
نگهداری مناسب و کاهش تلفات میتواند بهرهوری را افزایش دهد.
درآمد پرورش ماهی به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ برخی از عوامل تاثیرگذار بر درآمد پرورش ماهی عبارتند از نوع ماهی پرورش یافته، میزان تولید، قیمت بازار، مقدار سرمایه، تقاضا و رقابت و …
سایت قلب صنعت، به عنوان یک پل ارتباطی بین فروشندگان و خریداران تجهیزات و ماشینآلات صنعتی در صنایع مختلف از جمله پرورش ماهی، امکانات و اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار میدهد. شما میتوانید آگهیهای فروش تجهیزات صنعتی خود را در سایت قلب صنعت درج کنید و با خریداران و کارخانه ها ارتباط بگیرید.