بهترین خوراک گاو و دام شیری

تغذیه دام شیری مانند گاو، گوساله، بز، بزغاله، گوسفند و … یکی از مهمرترین مراحل در پرورش دام شیرده است که در تولید شیر با کیفیت و سالم و افزایش بهره وری دامداری ها نقش بسزایی دارد. انتخاب بهترین خوراک برای افزایش شیر گاو و گوسفند و سایر دام ها،  نه تنها به سلامت و رشد آنها کمک می‌کند، بلکه بر میزان تولید شیر و کیفیت آن نیز تاثیر می‌گذارد. در این مطلب، به بررسی بهترین خوراک و بهترین مکمل برای افزایش شیر گاو، گوسفند، بز و سایر دام های شیری پرداخته و همچنین انواع خوراک دام را از نظر ارزش غذایی و قیمت با یکدیگر مقایسه خواهیم کرد.

انواع خوراک دام شیری

به طور کلی خوراک دام به سه گروه تقسیم بندی می‌شود؛ این سه گروه عبارتند از:

1. علوفه: علوفه بخش اصلی تغذیه دام هایی مانند گاو، گوسفند و بز است که دارای مواد پروتئینی و فیبر بالاست و برای سلامت گوارش دام ها ضروری است. علوفه به دو دسته علوفه خشک (مانند یونجه و کاه) و علوفه تازه (شبدر و علف های مرتعی) تقسیم می‌شود.
2. کنسانتره دامی: کنسانتره دامی دارای انرژی و پروتئین بالایی است و بسیار خوش خوراک است. کنسانتره به دو دسته کنسانتره انرژی زا (مانند ذرت و جو) و کنسانتره پروتئینی (مانند کنجاله سویا و کنجاله پنبه دانه) تقسیم می‌شود.
3. خوراک سیلو شده: سیلو کردن، به فرایندی گفته می‌شود که در آن علوفه تازه در شرایط بدون اکسیژن نگه داشته شده تا تخمیر شوند. به این صورت ارزش غذایی علوفه برای طولانی مدت حفظ می‌شود. خوراک های سیلو شده معمولا در فصول سرد سال که دسترسی به علوفه تازه، سخت ایت، بسیار کاربردی است. سیلوی ذرت و سیلوی یونجه جزو مناسب ترین خوراک های سیلو شده برای دام ها هستند.
4. مکمل ها: مکمل دامی به جیره غذایی دام ها اضافه شده و مانند کاتالیزور عمل می‌کند. مکمل های معدنی شامل کلسیم، فسفر، منیزیم هستند؛ مکمل های ویتامینی شامل ویتامین A، E و D هستند و مکمل های پروبیوتیک به بهبود هضم و جذب مواد غذایی کمک می‌کنند.
5. پلت: خوراک پلت، نوعی خوراک فشرده شده است که از ترکیب علوفه، کنسانتره و مکمل ها به دست می‌آید و به افزایش وزن دام و از بین رفتن عوامل بیماری زا کمک می‌کند.
6. ضایعات: برخی مواد غذایی به عنوان ضایعات شناخته می شوند اما با این حال دارای ارزش غذایی هستند؛ از جمله نان خشک، سبوس برنج و ملاس. نان خشک از آرد تولید شده و برای دام مفید است. بهترین سبوس برنج، دانه های برنج است که به حالت آرد درآمده باشند. مصرف سایر انواع سبوس برنج به عنوان خوراک دام پیشنهاد نمی‌شود. ملاس برای تولید انرژی زیاد به دام ها داده می‌شود.

مواد مغذی مورد نیاز دام های شیری چیست؟

تغذیه دام های شیری باید طوری باشد که تمام نیازهای غذایی آنها را پوشش دهد. نیازهای غذایی دام ها با مصرف مواد مغذی مانند پروتئین، ویتامین، مواد معدنی، انرژی و آب برطرف می‌شود. درصورت وجود هرگونه کمبود در تغذیه دام شیری، می‌تواند کاهش تولید شیر، کم شدن کیفیت شیر و به وجود آمدن انواع بیماری و مشکلات سلامتی در دام ها را نتیجه دهد. در ادامه مواد مغذی مورد نیاز دام شیری به صورت مفصل بررسی شده است.

• پروتئین: پروتئین، عنصری کلیدی برای رشد، تولید شیر و افزایش کیفیت تولید گوشت است. این ماده به عنوان سازنده اصلی بافت های بدن دام عمل می‌کند. منابع پروتئین برای دام های شیری شامل یونجه، شبدر، سویا، جو، ذرت، کنجاله دانه روغنی و … می‌شود.
• ویتامین: ویتامین ها، تقویت کننده های سیستم ایمنی و سلامت عمومی دام ها هستند. مصرف ویتامین A برای حفظ سلامت پوست و چشم، ویتامین D برای جذب کلسیم و فسفر و سلامت استخوان و تولید شیر، ویتامین E برای تقویت سیستم ایمنی دام و ویتامین K برای انعقاد خون و حفظ سلامت استخوان دام ضروری است.
• مواد معدنی: مواد معدنی برای رشد و سلامت استخوان و تولید شیر ضروری است. یکی از مواد معدنی مهم برای دام ها نمک است که این را می‌توان با سنگ نمک تأمین کرد. سایر مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، منیزیم، سدیم، پتاسیم و … نیز به تقویت سیستم ایمنی و عملکرد صحیح عضلات دام کمک می‌کنند.
• انرژی: دام های شیری برای تولید شیر به انرژی زیادی نیاز دارند. این انرژی از طریق کربوهیدرات ها، چربی ها و فیبرهای قابل هضم تأمین می‌شود. مهمترین منابع انرژی برای دام شیری شامل غلات (مانند ذرت، جو، گندم)، علوفه های با کیفیت (مانند یونجه و شبدر) و انواع چربی گیاهی و حیوانی می‌شود.
• آب: آب، ماده ای حیاتی برای همه موجودات زنده است که دام ها هم این قاعده مستثنی نیستند. به طور متوسط یک گاو شیری در روز به 70-100 لیتر اب نیاز دارد. بزهای شیری نیز به مقدار زیادی آب نیاز دارند اما این مقدار کمتر از گاو شیری است. نیاز به آب در دام هایی مانند گوساله و بزغاله کمتر است اما همچنان باید آب تازه و تمیز در دسترس آنها باشد.

بهترین خوراک گاو شیری

نیاز خوراک گاو شیری با سایر دام های شیری متفاوت است. مقدار خوراک گاو شیری به میزان تولید شیر گاو، وزن گاو، دمای محیط و فعالیت بدنی گاو بستگی دارد. بهترین کنستانتره گاو شیری شامل علوفه های با کیفیت مثل یونجه، ذرت علوفه ای، شبدر و کنسانتره های غنی از انرژی و پروتئین مثل جو و ذرت و مکمل های معدنی و ویتامینی است. زمانی که گاوها در مرحله شیردهی است، می‌توان از غلات مانند جو، ذرت و گندک و علوفه خشک استفاده کرد. در ادامه راهنمای خوراک دهی گاو شیری و نکاتی برای بهبود تغذیه و جیره نویسی گاو شیری را بررسی می‌کنیم.

مواد غذایی اصلی که باید در جیره نویسی گاو شیری قرار گرفته شود، شامل موارد زیر می‌شود:

• علوفه: مانند یونجه و سیلاژ ذرت که منبع غنی از فیبر و انرژی هستند.
• غلات: مانند ذرت، جو و گندم که به گاو برای تولید شیر، انرژی می‌دهند.
• کنجاله سویا یا کنجاله پنبه دانه: به تأمین پروتئین بالا و افزایش تولید شیر کمک می‌کند.
• مواد معدنی و ویتامین: به حفظ سلامتی عمومی و تقویت سیستم ایمنی گاو کمک می‌کند.

بهترین خوراک برای افزایش شیر گاو، ترکیب خوراکی است که دارای فیبر، پروتئین و انرژی بالا باشد، به همراه استفاده از بهترین مکمل برای افزایش شیر گاو. اضافه کردن مکمل های مناسب از جمله ویتامین D، کلسیم، فسفر و منیزیم به بهبود تولید شیر کمک می‌کند. بهترین مکمل برای افزایش شیر گاو شامل پروبیوتیک ها، مکمل های ویتامینی و معدنی و مکمل های انرژی زا هستند. همچنین ذرت سیلو شده جزو مناسب ترین خوراک گاو شیری در فصل زمستان است. علوفه سبز هم به عنوان یکی از بهترین خوراک برای افزایش شیر گاو محسوب می‌شود. ضمنا بسیاری معتقدند لوبیا چشم بلبلی که محصولی سریع الرشد در هوای گرم تابستان و قابل کشت در انواع خاک هاست، بهترین خوراک برای افزایش شیر گاو است. لوبیا چشم بلبلی قادر است به تولید 6-7 کیلوگرم شیر به صورت روزانه، بدون هیچ مکمل دیگری کمک کند.

بهترین خوراک برای گوساله شیری

خوراک گواسله شیری، در مراحل ابتدایی زندگی اش بسیار حائز اهمیت است. گوساله تازه متولد شده به سرعت به آغوز (شیر اول مادر) نیاز دارد، زیرا این شیر سرشار از ایمونوگلوبولین‌ ها، ویتامین ‌ها و مواد معدنی است که برای زنده ماندن و ایمنی گوساله ضروری است. در ۲۴ ساعت اول زندگی، آغوز حیاتی‌ ترین خوراک برای گوساله شیری است. سپس، تغذیه با شیر یا جایگزین‌ های شیری مانند شیر خشک مخلوط با آب، به تدریج انجام می‌شود. این مرحله انتقال از خوراک مایع به جامد باید با دقت برنامه‌ ریزی شود تا گوساله به آرامی به خوراک جامد عادت کند. گوساله شیری بهتر است بعد از چندین هفته، از غلات و کنسانتره های مخصوص تغذیه کند. گوساله شیری در مراحل اول زندگی از شکمبه خود خیلی استفاده نمی‌کند و در مراحل بعدی زندگی با شیرگیری و تغذیه خوراک دام، به تدریج شکمبه توسعه یافته و می‌تواند از شکمبه خود استفاده کند. دقت کنید که به گوساله زیر 6 ماه نباید ذرت دهید. گوساله تازه متولد شده به ویتامین A، D، E و B Complex نیاز دارد.

بهترین خوراک بز شیری

بز شیری به دلیل داشتن جثه کوچکتر نسبت به گاو، نیاز به تغذیه ای دارد که متناسب با جثه اش باشد و نیازهایش را برطرف کند. نوع خوراک دهی به بز شیری جزو مهمترین مراحل فرایند پرورش بز است. اگر جیره بر شیری بالانس و متعادل نباشد در تولید شیر به مشکل خواهد خورد. بهترین خوراک بز شیری شامل غلات، یونجه، مکمل های معدنی و … می‌شود. معمولا مخلوط غلات با 14-16 درصد پروتئین به بزهای شیری داده می‌شود. بعد از زایمان بز شیری، وقتی بدنشان به حالت نرمال برگشت، می‌توان به ازای هر 1.3 تا 2.3 کیلوگرم شیر، 0.5 کیلوگرم غلات به بزها داده شود. چون بز شیری نسبت به بز غیره شیرده به کلسیم بیشتری نیاز دارد، اضافه کردن یونجه به جیره غذایی بز شیری مفید است. همچنین مقادیر کافی آب و نمک هم در طول شبانه روز باید به بز شیری داده شود.

در برخی موارد، بزغاله‌ ها از بدو تولد از مادر جدا شده و از بطری شیر استفاده می‌کنند. در این روش باید از شیر پاستوریزه استفاده کنید تا خطر انتقال میکروب و ویروس را به حداقل برسانید. بزغاله ‌ها باید هر 2 تا 4 ساعت یک بار تغذیه شوند و سپس می‌توان فاصله شیردهی را به 4 ساعت و در طول شب طولانی ‌تر کرد.

تغذیه گوسفند شیری

نیاز غذایی گوسفند با سایر دام ها فرق می‌کند و معمولا بر اساس سن، اندازه و شرایط فیزیولوژیکی گوسفند تعیین می‌شود. تغذیه گوسفندان باید شامل انرژی، ویتامین، پروتئین، فیبر و مواد معدنی باشد. گوسفندان انرژی لازم را از مراتع، یونجه و دانه دریافت می‌کنند. منابع اصلی برای دریافت انرژی توسط گوسفند شیری شامل یونجه، گندم، جو و ذرت می‌شود. به طور کلی، 1 تا 2 کیلوگرم دانه برای یک میش شیرده به صورت روزانه لازم است.

تغذیه گوسفند شیری معمولاً شامل چندین ماده اصلی است. مرتع یا چراگاه، بهترین منبع علوفه برای گوسفند شیری محسوب می‌شود و مواد مغذی ضروری مانند فیبر، پروتئین و ویتامین‌ ها را فراهم می‌کند. یونجه نیز به خصوص در فصل زمستان که دسترسی به چراگاه محدود است، منبع خوبی از فیبر و پروتئین است. غلات، که به ‌صورت کنسانتره ارائه می‌شوند، انرژی و پروتئین مورد نیاز گوسفندان شیری را تأمین می‌کنند. علاوه بر این، سایر خوراکی‌ ها از جمله کنجاله یونجه، کنجاله سویا، ملاس، مواد معدنی و ویتامین‌ ها در تغذیه گوسفند شیری نقش مهمی دارند. گوسفندان شیری حدود 3-4 درصد وزن خود را در روز ماده خشک مصرف می‌کنند. یعنی یک میش 50 کیلویی حدود 1.5-2 کیلوگرم غذا به صورت روزانه مصرف می‌کند. به طور کلی گوسفندان شیری باید 2 بار در روز، یک بار صبح و یک بار عصر غذا بخورند.

مقایسه قیمت خوراک دام شیری

قیمت خوراک دام شیری با توجه به نوع خوراک دام، کیفیت خوراک، فصل و شرایط آب و هوا می‌تواند متغیر باشد. به طور کلی خوراک گاو شیری به دلیل نیاز بالای این نوع دام به انرژی و پروتئین، گران تر از خوراک سایر دام های شیری است. گران ‌ترین نوع خوراک، کنسانتره‌ ها و مکمل ‌های پروتئینی هستند؛ زیرا دارای ترکیبات فرآوری ‌شده و غنی از پروتئین و مواد مغذی هستند. از طرفی غلاتی مانند ذرت و جو که به‌ صورت خوراک کنسانتره به دام شیری داده می‌شوند، نسبت به علوفه ‌ها قیمت بالاتری دارند، اما از کنسانتره‌ ها ارزان‌ترند. قیمت یونجه و علوفه خشک در بین سایر خوراک دام در رنج متوسطی قرار دارد و بسته به کیفیت و فصل می‌توانند قیمت متغیری داشته باشند. ارزان‌ ترین منبع خوراک برای دام شیری، علوفه چراگاه و مراتع به حساب می‌آیند، مخصوصا اگر در فصل مناسب و بدون نیاز به فرآوری مورد استفاده قرار گیرد.

درنتیجه، دیدیم که انتخاب بهترین خوراک دام برای دام های شیری مانند گاو، گوساله، بز و … به عوامل مختلفی مانند نیازهای غذایی، میزان تولید شیر و قیمت خوراک دام شیری بستگی دارد. برای داشتن دام هایی سالم و با تولید شیر بالا، خرید خوراک دام مناسب و تأمین مواد مغذی ضروری آنها مانند پروتئین، ویتامین، مواد معدنی و … بسیار مهم است. در این مطلب به صورت کامل انواع خوراک دام شیری معرفی شد و قیمت انواع خوراک دام را نیز باهم مقایسه کردیم. امیدواریم با خواندن این مطلب، بتوانید بهترین خوراک دام برای افزایش شیر، رشد و بهبود سیستم ایمنی دام های شیری تهیه کنید.